حجت‌الله مداحی را که یادتان هست؟ تابع تقویم هجری شمسی را در صفحه‌گستردهٔ لیبرهآفیس مدیون همت او هستیم. امشب باخبر شدیم که مادر نازنینشان چند روزِ پیش از دنیا رفته‌اند.
حجت عزیز، به‌نمایندگی از کاربران نرم‌افزارهای آزاد خدمتت تسلیت می‌گوییم و برای مادر گرامی‌ات طلب مغفرت و رحمت می‌کنیم.
سال ۱۳۸۷ بود. باید متن سخنرانی‌های نویسنده‌ای را پیاده می‌کردم. ساعت‌ها سخنرانی بود و قرار بود در نهایت کتابی از دلِ آن چاپ شود. نویسنده برایم بس عزیز بود. پا به سن گذاشته بود و می‌ترسیدم امروز و فردا رخت سفر ببندد. بنابراین باید با سرعت تایپ می‌کردم و سرعت، احتمال خطا را بیشتر می‌کرد. نیم‌فاصله‌ها و تنوین‌ها و کلمات تشدید‌دار سرعت کار را کم می‌کردند. سخنرانی هم پر بود از کلمات مرکب و قید و… .
رفته‌رفته به این نتیجه رسیدم که بهتر است در پایان هر روزِ کاری، کلمات پُر‌بَسامد را به بخش تصحیح خودکار (Auto-Correct) واژه‌پرداز اضافه کنم. بعد از هشت ماه، شد تقریباً ۶۲۰۰ کلمه.
به برنامه‌های بازمتن (Open-Source) علاقهٔ زیادی داشتم و آن زمان معادلِ بازمتن مایکروسافت آفیس، مجموعه نرم‌افزارِ اداریِ اپن‌آفیس (OpenOffice) بود. مقاله‌ای نوشتم و در آن با تصاویری گویا مراحل اضافه‌کردن بانک کلمات را برای کاربرانش توضیح دادم. از آن استقبال شد و تشویق شدم. با خودم گفتم، همهٔ کاربران حوصلهٔ طی کردن آن مسیر را ندارند، بنابراین بهتر است این بانک به‌طور پیش‌فرض در خود برنامه گنجانده شود.
سخت نبود. فایل جدیدی در بخش گزارش اِشکال باز کردم و موضوع را به گوش برنامه‌نویسان رساندم. کاربران علاقه‌مند هم پشتش ایستادند و با رأی‌هایشان آن‌ها را از اهمیت موضوع آگاه ساختند. چه شوری بود!
مقاله‌ام را هم ضمیمهٔ آن گزارش کردم. فارسی بود. انگلیسی‌اش را خواستند. دوست انگلیسی‌دانی زحمتش را کشید. مقالهٔ انگلیسی را همراه با فایل کلمات برای برنامه‌نویس‌ها فرستادم. کوتاه‌مدتی بعد، بانک کلمات به اپن‌آفیس اضافه شد و زبان فارسی هم به فهرست زبان‌های ویژگیِ «تصحیح خودکار» این برنامه افزوده شد.
اپن‌آفیس مدتی بعد از رونق افتاد و تیم تازه‌نفس و خوش‌فکر لیبرهآفیس (Libreoffice) کار را دست گرفت. خوشبختانه نه زبان فارسی را حذف کردند و نه آن بانک را. بانک کلماتْ حجیم بود و باز شدن فهرستش با قدری تأخیر همراه بود. کمی بعد، با بهینه‌سازی‌هایی که کد برنامه پیدا کرد، این مشکل هم حل شد.
اکنون جدید‌ترین نسخهٔ لیبرهآفیس نسخهٔ ۶.۳ است و زبانِ فارسی و آن بانک در آن خوش نشسته‌اند و در این سایت شما را انتظار می‌کشند. این زیردامنه هم بخش فارسی وب‌سایت لیبرهآفیس است.
۱ـ آیا صورت صحیح کلمات فارسی مطابق با دستور خط فرهنگستان زبان و ادب فارسی است؟
بله، منبعِ استناد املای کلماتْ کتاب «فرهنگ املایی فارسی» بوده است. با این حال اگر سهواً اشتباهی در کلمات افزوده‌شده وجود دارد، لطفاً تذکر بدهید تا اصلاح شود.
۲ـ آیا می‌شود کلمات این بانک را از دل این برنامه بیرون کشید و در برنامه‌هایی مانند مایکروسافت‌وُرد از آن استفاده کرد؟
از نظر فنی بله، اما از نظر اخلاقی نه. فایل بانک کلمات را با مجوز بازمتنِ Creative Commons منتشر کرده‌ام و استفاده از آن در برنامه‌های تجاری، با توجه به نوع مجوز، ممنوع است. این را نیک می‌دانم که کم هستند در ایران کسانی که لیبرهآفیس را ترجیح دهند، اما از آن‌جا که راضی نیستم با افزودن این بانک، ناخواسته کسی را به استفاده از یک نرم‌افزارِ معمولاً قفل‌شکسته تشویق کنم، ترجیح دادم بانک را لااقل فعلاً فقط برای آفیسی بازمتن عرضه کنم. اجازه بدهید یک‌بار هم اغنیا سرِ سفرهٔ فقرا بنشینند. این را هم اضافه کنم که شرکت‌های فرصت‌طلب و راحت‌خواه اهمیتی به نارضایتی من نمی‌دهند و هیچ بعید نیست که در آیندهٔ نزدیک این بانک را به خودِ من هم بفروشند! متأسفانه برای این بخش ماجرا کاری از دستم ساخته نیست!
آموزش ساخت الگوها یا قالب‌ها (Template) برای واژه‌پرداز لیبرهآفیس
آموزش استفاده از ویژگی تکمیلِ خودکار در واژه‌پرداز لیبرهآفیس
لیبرهآفیس به‌جای مایکروسافت‌آفیس، آزاد و رایگان
آموزش درج واترمارک در واژه‌پرداز لیبرهآفیس
آموزش ساخت جدول در صفحه‌گستردهٔ لیبرهآفیس
چگونه در صفحه‌گستردهٔ لیبرهآفیس یک سلول را به یک سلول در فایلی دیگر متصل کنیم؟
چاپ یا تکرار بخشی از ستون یا سطر در صفحه‌گستردهٔ لیبرهآفیس
چگونه سطر یا ستون را در صفحه‌گستردهٔ لیبرهآفیس ثابت نگه داریم؟
نمایش اعداد فارسی در لیبرهآفیس
نکته‌های کاربردی از لیبرهآفیس
اگر کاربر صفحه‌گستردهٔ مجموعهٔ لیبرهآفیس باشید، قطعاً یکی از حسرت‌های شما هم این بوده است که چرا نمی‌توانید از توابع شمسی‌ساز اکسل مایکروسافت در این برنامه هم استفاده کنید.
با همت و لطف یکی از کاربران لیبرهآفیس، اکنون این آرزو جامهٔ عمل پوشیده است. کدهای این تابع از این پیوند در دسترس شما هستند. دریافتشان کنید، لذتش را ببرید و به جان این کاربر عزیز دعا بفرمایید.
پی‌نوشت: کاربر خوب لینوکس، لطفش را کامل کرده و نسخهٔ به‌روزشده‌ای از ماکروی شمسی‌ساز را آماده ساخته است. در این نسخه دو تابع اضافه شده‌اند:
تابع تبدیل تاریخ میلادی به شمسی و تابع تبدیل تاریخ شمسی به میلادی.
این نسخه را از این پیوند دریافت کنید. کدهای تابع درون فایل گنجانده شده‌اند. فقط یادتان باشد که تنظیمات امنیتی لیبرهآفیس را در وضعیت متوسط یا Medium قرار بدهید تا اجازهٔ اجرای ماکروی جاسازی‌شده را بدهد. خودِ کدِ تابع را هم از این پیوند دریافت کنید.
پی‌نوشت: اسکریپت را با کمک هوش مصنوعی کوئن اصلاح و بهینه کردم. از اینجا می‌توانید اسکریپتِ اصلاح‌شده را دریافت کنید.
البته پیشتر دربارهٔ لیست‌های پستیِ (Mailing List) فارسیِ لیبرهآفیس نوشته بودیم؛ با این‌حال بد ندیدیم یکی دیگر از روش‌های باخبر شدن از انتشار‌های جدید لیبرهآفیس یادآوری کنیم! اما چرا؟ چه ضرورتی برای این یادآوری وجود داشته است؛ آن هم در حالی که این وبلاگ به‌لطف وردپرس مجهز به خروجی RSS است و با استفاده از RSS Readerها می‌توان از آخرین انتشار‌های لیبرهآفیس باخبر شد؟!
پاسخ این است که مطالب دیگری هم در این وبلاگ نوشته می‌شود و ممکن است همه به آن‌ها علاقه‌ای نداشته باشند! بنابراین اخبار فارسی انتشار‌ها را به لیست پستی هم می‌فرستیم… پس اگر مشتاقید همواره آخرین نسخهٔ این مجموعه نرم‌افزار اداری را نصب و استفاده کنید در این لیست پستی مشترک شوید…
برای مشترک شدن در این لیست پستی یک ایمیل بدون متن به نشانیِ announce+subscribe@fa.libreoffice.org بفرستید…
پی‌نوشت: می‌دانیم، انتشار‌های جدید از طریق لیست پستی اطلاع‌رسانی نشده‌اند! متأسفانه مشغله‌های کاری مجال به‌روزرسانی حتا همین سایت را هم از ما گرفته است. بنابراین خوشحال می‌شویم اگر هر یک از دوستان مسؤلیت اطلاع‌رسانی از طریق لیست پستی را به‌عهده بگیرد.
در لیبرهآفیس فارسی از کمک تک تک علاقه‌مندان به زبان فارسی و نرم‌افزار آزاد استقبال می‌کنیم و هر گونه کمک باعث دلگرمی ما خواهد بود. دانشجویان رشته کامپیوتر، علاقه‌مندان به فعالیت در زمینه نرم‌افزار آزاد و به خصوص ارائه نرم‌افزار به زبان فارسی می‌توانند در تولید یک محیط اداری به زبان فارسی کمک کنند.
نرم‌افزار لیبرهآفیس فارسی در زمینه‌های زیر نیاز به کمک دارد:
در هر کدام از این موارد که بتوانید کمک کنید، از شما ممنون خواهیم شد.
بعضی از توضیحات را می‌توانید در همین سایت بیابید. به طور مثال، روش مشارکت در ترجمه رابط کاربری را در همین سایت خواهید یافت. کمک برای ترجمه، شاید اولین چیزی باشد که پیشنهاد می‌شود. توضیح درباره چگونگی کار کردن با پوتل (رابط کاربری ترجمه) به طور کامل در همین سایت آمده است.
