جشن روز آزادی اسناد

لوگوی روز آزادی اسناد

چرا روز آزادی اسناد اهمیت دارد؟

هر ساله، روز آزادی اسناد یادآور این ایدهٔ مهم و ارزشمند است که ما باید کنترل خود را بر داده‌هایمان حفظ کنیم. این کنترل شامل نحوهٔ ذخیره‌سازی، دسترسی، به‌اشتراک‌گذاری و حفظ قابلیت استفاده از داده‌ها در طول زمان است. در مرکز این مسئله، استانداردهای باز و فرمت‌هایی قرار دارند که بدون هیچ محدودیتی قابل خواندن، استفاده و توسعه هستند.

آزادی اسناد یعنی چه؟

آزادی اسناد به این معناست که بتوانیم اسناد دیجیتالی ایجاد کنیم و به آن‌ها دسترسی پیدا کنیم بدون اینکه به نرم‌افزارهای خاص شرکت‌هایی وابسته باشیم. اسناد باید در هر سیستمی قابل باز کردن باشند، چه امروز و چه در آینده. این امر تنها با استفاده از استانداردهای باز مانند ODF (فرمت اسناد باز) یا PDF/A ممکن است.

فرمت‌های انحصاری می‌توانند محتوای شما را زندانی کنند. تصور کنید که بخواهید یک پروژهٔ قدیمی را باز کنید و متوجه شوید که نرم‌افزار مربوطه دیگر وجود ندارد یا نیاز به اشتراک دارد. این مشکل نشان می‌دهد که داده‌های شما نباید به دلیل تغییر مدل کسب‌وکار یک شرکت منقضی شوند.

چگونه می‌توانیم از آزادی اسناد حمایت کنیم؟

  • از نرم‌افزارهایی استفاده کنید که از فرمت‌های باز پشتیبانی می‌کنند (مثل لیبره‌آفیس).
  • اسناد خود را در فرمت‌های باز مثل .odt، .ods یا .pdf ذخیره کنید و به اشتراک بگذارید (نه فرمت‌های انحصاری مثل .docx یا .xlsx).
  • در پروژه‌های کاری برای استفاده از استانداردهای باز فشار بیاورید.
  • اطلاع‌رسانی کنید. بسیاری از افراد اصلاً متوجه نیستند که فرمت فایل‌ها می‌تواند آن‌ها را زندانی کند.

امروز یک دقیقه وقت بگذارید و به فایل‌هایی که ایجاد می‌کنید فکر کنید. آیا این فایل‌ها واقعاً متعلق به شما هستند؟

روز آزادی اسناد و لیبره‌آفیس

لوگوی روز آزادی اسناد

چهارشنبه، ششم فروردین روز آزادی اسناد است و لیبره‌آفیس آن را جشن خواهد گرفت.
در این روز، سه وبینار در ساعت‌های ۱۳ و ۱۸ و ۲۳ برگزار خواهد شد که در آن‌ها به تاریخچهٔ فرمت ODF و همچنین به اینکه چرا فرمت‌های استاندارد برای حاکمیت دیجیتال اهمیت به‌سزایی دارند، پرداخته خواهد شد.
برای شرکت در وبینارها، می‌توانید به نشانی زیر متصل شوید:

https://jitsi.documentfoundation.org/dfd2025

روز آزادی اسناد یک رویداد جهانی است که هدف آن ترویج استفاده از فرمت‌ها و استانداردهای باز در اسناد دیجیتال است. این روز به کاربران و سازمان‌ها کمک می‌کند تا از فناوری‌های آزاد و غیروابسته به‌جای یک نرم‌افزار خاص استفاده کنند و به این ترتیب، استقلال، دسترسی بلندمدت و امنیت بیشتری در مدیریت اسناد داشته باشند.

حمایت آلمان از لیبره‌آفیس

ایالت شلسویگ-هولشتاین در آلمان در حال انتقال ۳۰,۰۰۰ کامپیوتر از مایکروسافت‌آفیس به لیبره‌آفیس است تا از این طریق وابستگی خود به غول‌های فناوری غیراروپایی را کاهش دهد. این اقدام به بهبود حاکمیت دیجیتال، دسترسی عمومی به کدهای نرم‌افزاری و تشویق سایر ادارات عمومی به پیروی از این الگو کمک می‌کند.
رئیس دفتر دولتی این ایالت نیز بر اهمیت استقلال فناوری و تأثیرگذاری بر فرآیندهای IT تأکید کرده و اعلام کرده که نرم‌افزارهای متن‌باز باید به استانداردی در ادارات دیجیتال تبدیل شوند.

لیبره آفیس 25.2 منتشر شد

بنیاد مستندات، انتشار لیبره آفیس نسخه 25.2 جامعه (community) با ویژگی‌های جدید و تعداد زیادی رفع اشکال را اعلام کرد. لیبره آفیس برای ویندوز (پردازنده های اینتل و آرم)، macOS (پردازنده‌های اپل سیلیکون و اینتل) و لینوکس (اینتل در قالب DEB و RPM) عرضه می‌شود که شما می‌توانید متناسب با رایانه خودتان آن را از آدرس دانلود همیشگی لیبره آفیس دریافت و نصب کنید:

https://www.libreoffice.org/download/

برای دیدن ویژگی‌های جدید لیبره آفیس 25.2 که از شماره‌گذاری جدید مبتنی بر سال و ماه میلادی استفاده می‌کند، به آدرس زیر مراجعه کنید:

https://wiki.documentfoundation.org/ReleaseNotes/25.2

در این نسخه جدید، علاوه بر ویژگی‌های جدید و جذابی که در صفحه ویکی به آن‌ها اشاره شده، اشکالات بسیاری مرتبط با خط و زبان فارسی حل شده است. حل چند مشکل در مورد چینش متن کشیده (justified) نمونه‌ای از این رفع اشکال‌ها است.

با توجه به این بهبودهای مهم، پیشنهاد می‌کنم برای استفاده بهتر از زبان فارسی در لیبره آفیس، نسخه 25.2 را دانلود و نصب کنید.

حذف فاصله‌های اضافه

به‌طور کلی در هیچ‌جای اسناد متنی (اسنادی که در واژه‌پردازها آماده شده‌اند) نباید بین دو واژه بیشتر از یک فاصله (اسپیس) وجود داشته باشد و فاصله‌های بیشتر گذشته از آنکه نشانهٔ شلختگی حروف‌چین است، سند را هم از زیبایی و شکیل بودنش درمی‌آورد.
نکته: برای درج فاصله‌های بیشتر در جاهای مختلف (مثلاً شعر) باید از راهکارهای دقیق‌تر و بی‌دردسرتری استفاده کرد.

اما حالا اگر متنی به دستمان رسید که در جای‌جای آن، دو فاصله یا بیشتر پشت‌سرهم تایپ شده بود، باید چه کرد؟ آیا باید فاصله‌های اضافه را یکی‌یکی و دستی حذف کرد؟ اگر سند چندین و چند صفحه بود چی؟
نه، راه بسیار ساده‌تری هست:
با عبارت باقاعدهٔ زیر می‌توانید به‌یک‌باره تمام فاصله‌های اضافی را حذف کنید.

حذف فاصله‌های اضافه از میان واژه‌ها

با CTRL+H پنجرهٔ Find & Repalce را باز کنید. در قسمت Other Options روی مثلث کوچک کنارش بزنید و سپس هفتک (تیک) Regular Expressions را بزنید تا امکان استفاده از عبارت‌های باقاعده فراهم بشود.
حالا در فیلد Find عبارت باقاعدهٔ

[:space:]{2,}

را بنویسید و در فیلد Replace فقط یک بار دکمهٔ اسپیس را بزنید. برای خاتمهٔ کار روی دکمهٔ Replace All بزنید و تمام.

تصحیح کارآمدتر کلمات فارسی

یازده سال قبل با اشتیاق و پیگیری‌های زیاد و با حمایت‌هایی که علاقه‌مندان نرم‌افزار آزاد کردند زبان فارسی و بانکی غنی از واژه‌های فارسی به بخش تصحیح خودکار کلمات در مجموعه‌نرم‌افزار اداری اپن‌آفیس اضافه شد و بعدتر در لیبره‌آفیس بهینه و تثبیت شد.

پس از وقفه‌ای طولانی، با کمک‌های فنی یک دوست آن بانک حجیم را اصلاح و بهینه کرده‌ام و در اختیار تیم توسعه‌دهندهٔ لیبره‌آفیس گذاشتم.
کلمات پرشمار زیادی که در حوزهٔ رسم‌الخط بودند و نمی‌توان آن‌ها را غلط دانست از بانک حذف شدند تا در جای بهتر و درست‌تری از لیبره‌آفیس به‌کار گرفته شوند.
هدف این بود که باری را که بر دوش بخش تصحیح خودکار نهاده شده از دوش آن برداریم و این مسئولیت را به افزونه‌ای مشابه ویراستیار بسپاریم. این تفکیک این فرصت را ایجاد می‌کند تا بانک را با واژه‌هایی واقعاً لازم غنی‌تر کنیم و قدرت لیبره‌آفیس را در تصحیح خودکار کلمات غلط بیشتر کنیم.
علاوه بر این صورت غلط و درست واژه‌های بسیار دیگری نیز به بانک افزوده شدند تا کارآمدی آن بیشتر از قبل شود.

بانک جدید در انتشار بعدی لیبره‌آفیس، یعنی نسخه‌های ۲۴.۸.۶ و ۲۵.۲.۲ در دسترس کاربران خواهد بود.

نکته: به‌روزرسانی این بانک حتی پس از انتشار نسخهٔ پایدار بعدی متوقف نخواهد شد و با گذشت زمان بهتر و غنی‌تر خواهد شد.

درون‌ریزی و برون‌ریزی کلمات

گمان نکنم در این عالَم انسان عاقلی پیدا بشود که دلش بخواهد کاری را که یک بار انجام شده و به سرانجام رسیده دوباره از همان اولش شروع بکند.
اما این چه ربطی به نرم‌افزار آزاد لیبره‌آفیس دارد؟

تصحیح خودکار کلمات در لیبره‌آفیس

یکی از قابلیت‌های مفید لیبره‌آفیس قابلیت تصحیح خودکار کلمات است. هر کاربری بسته به نیاز خود در طول زمان مجموعه‌ای از کلمات را در پایگاه دادهٔ این بخش از برنامه جمع‌آوری می‌کند. کاربر دیگری ممکن است مجموعه‌کلمات دیگری را جمع کند.
در این میان من اگر بخواهم از بانک کلماتی که شما ساخته‌اید استفاده کنم، باید چه بکنم؟ آیا راهی وجود دارد که بشود بانک کلمات را به لیبره‌آفیس تزریق کرد و یا اگر بانکی ساخته شده است، از دل لیبره‌آفیس بیرونش کشید و به لیبره‌آفیس کاربر دیگری انتقالش داد؟

متأسفانه نه!
برای همین با خودم گفتم اگر در گام اول این کمبود را به برنامه‌نویسان لیبره‌آفیس گزارش کنم، شاید امیدی ایجاد کند تا این قابلیت مفید به لیبره‌آفیس افزوده شود. این گزارش را از اینجا می‌توانید بخوانید و حتی خودتان آن را تکمیل‌تر کنید.